Дзяды. Отрывок 3-й части. Друзьям-москалям

Друзьям-москалям

 

                                         Этот отрывок

                                         русским друзьям

                                         посвящает автор

 

Вы помните меня? Владеют моим сердцем

поляки — узники, изгнанники, борцы, —

но вас я не забыл, о братья-чужеземцы,

моих раздумий полноправные жильцы.  

 

Где вы сейчас? По приговору царских судей,

мой друг Рылеев, ты взошел на эшафот,

повешен ты, как пес. Но знаю: проклят будет

своих пророков убивающий народ.

 

Рука Бестужева, поэта и солдата,

протянутая мне, как верной дружбы знак,

теперь прикована к тяжелой тачке. Рядом

с ним той же цепью скован каторжник-поляк.

 

А кто-то, может быть, наказан пострашнее:

взалкав однажды государевых щедрот,

за новый чин, за ордена склоняет шею

и, душу заложив, царю поклоны бьет.

 

Быть может, деспота он славит, что есть силы

скрипя продажным, изолгавшимся пером,

иль кровь поляков проливает, как чернила,

моим проклятием хвалясь перед царем.  

 

Но если мой напев по воздуху домчится

с далекой воли к вам в суровую страну,

пускай он сотрясет морозную темницу,

свободу возвестив, как журавли — весну.

 

Узнаете меня по голосу. Когда-то,

как змей, я лгал царю, не расправляя крыл,

но вы нашли во мне товарища и брата,

и, словно голубь, я пред вами честен был.

 

Бокал с отравой я для тризны приготовлю —

слова мои горьки, суровы, тяжелы,

но эта горечь вперемешку с польской кровью

пускай разъест не вас, а ваши кандалы.

 

А кто из вас в ответ мне скажет злое слово,

тот, видимо, успел дворовой псиной стать:

приучена к цепи, та загрызет любого,

кто попытается с нее ошейник снять.

Do przyjaciół Moskali

 

                                         Ten Ustęp

                                         Przyjaciołom Moskalom

                                         poświęca Autor

 

Wy — czy mnie wspominacie! ja, ilekroć marzę

O mych przyjaciół śmierciach, wygnaniach, więzieniach,

I o was myślę: wasze cudzoziemskie twarze

Mają obywatelstwa prawo w mych marzeniach.

 

Gdzież wy teraz? Szlachetna szyja Rylejewa,

Którąm jak bratnią ściskał, carskimi wyroki

Wisi do hańbiącego przywiązana drzewa;

Klątwa ludom, co swoje mordują proroki.

 

Ta ręka, którą do mnie Bestużew wyciągnął,

Wieszcz i żołnierz, ta ręka od pióra i broni

Oderwana, i car ją do taczki zaprzągnął;

Dziś w minach ryje, skuta obok polskiej dłoni.

 

Innych może dotknęła sroższa niebios kara;

Może kto z was urzędem, orderem zhańbiony,

Duszę wolną na wieki przedał w łaskę cara

I dziś na progach jego wybija pokłony.

 

Może płatnym językiem tryumf jego sławi

I cieszy się ze swoich przyjaciół męczeństwa,

Może w ojczyźnie mojej moją krwią się krwawi

I przed carem, jak z zasług, chlubi się z przeklęstwa.

 

Jeśli do was, z daleka, od wolnych narodów,

Aż na północ zalecą te pieśni żałosne

I odezwą się z góry nad krainą lodów, —

Niech wam zwiastują wolność, jak żurawie wiosnę.

 

Poznacie mię po głosie; pókim był w okuciach,

Pełzając milczkiem jak wąż, łudziłem despotę,

Lecz wam odkryłem tajnie zamknięte w uczuciach

I dla was miałem zawsze gołębia prostotę.

 

Teraz na świat wylewam ten kielich trucizny,

Żrąca jest i paląca mojej gorycz mowy,

Gorycz wyssana ze krwi i z łez mej ojczyzny,

Niech zrze i pali, nie was, lecz wasze okowy.

 

Kto z was podniesie skargę, dla mnie jego skarga

Będzie jak psa szczekanie, który tak się wdroży

Do cierpliwie i długo noszonej obroży,

Że w końcu gotów kąsać — rękę, co ją targa.