Дзяды. Отрывок части III. Друзьям-москалям

Друзьям-москалям

 

                                         Этот отрывок

                                         друзьям-москалям

                                         посвящает автор

 

Вы помните ль меня? Летя мечтой к темницам,

К друзьям-изгнанникам, томящимся в цепях,

Я мыслю и о вас; я вашим чуждым лицам

Права гражданства дал давно в моих мечтах.

 

Где вы? Рылеева возлюбленная шея,

которую, как брат, я обнимал, — в ночи

на подлом дереве повисла, коченея…

Проклятье вам, своих пророков палачи! 

 

Бестужев некогда протягивал мне руку, —

певец и воин… Царь ту руку оторвал

от сабли и пера, обрек на труд и муку

и вместе с польскими руками заковал.

 

Быть может, на иных — проклятье воли Божьей:

Быть может, кто, крестом иль чином осрамлен,

Пожертвовал душой свободной, — и в прихожей,

В прихожей у царя гнуть спину осужден.

 

Подкупным языком царя, быть может, славит

Быть может, радуясь судьбе своих друзей,

Льет кровь мою в моей отчизне, плахи ставит,

Хвалясь перед царем работой палачей.

 

Когда из дальних стран, где вольные народы,

Мои элегии на север залетят,

Звуча над краем льдов, — пусть вам зарю свободы

Как журавли весну, они благовестят!

 

Узнаете меня по голосу!.. Коварно,

В оковах ползая, я с деспотом хитрил,

Но вам все тайны чувств открыл я благодарно

И кротость голубя для вас всегда хранил.

 

Я выливаю в мир весь яд из этой чаши!

Едка и жгуча речь моя, затем что в ней

Вся кровь, вся горечь слез — слез родины моей!

Пускай же ест и жжет — не вас, но цепи ваши!

 

А если я от вас услышу жалоб вой, —

Сочту их лаем пса, который привыкает

Носить покорно цепь и, наконец, кусает

И руку, рвущую ошейник роковой!

Do przyjaciół Moskali

 

                                         Ten Ustęp

                                         Przyjaciołom Moskalom

                                         poświęca Autor

 

Wy — czy mnie wspominacie! ja, ilekroć marzę

O mych przyjaciół śmierciach, wygnaniach, więzieniach,

I o was myślę: wasze cudzoziemskie twarze

Mają obywatelstwa prawo w mych marzeniach.

 

Gdzież wy teraz? Szlachetna szyja Rylejewa,

Którąm jak bratnią ściskał, carskimi wyroki

Wisi do hańbiącego przywiązana drzewa;

Klątwa ludom, co swoje mordują proroki.

 

Ta ręka, którą do mnie Bestużew wyciągnął,

Wieszcz i żołnierz, ta ręka od pióra i broni

Oderwana, i car ją do taczki zaprzągnął;

Dziś w minach ryje, skuta obok polskiej dłoni.

 

Innych może dotknęła sroższa niebios kara;

Może kto z was urzędem, orderem zhańbiony,

Duszę wolną na wieki przedał w łaskę cara

I dziś na progach jego wybija pokłony.

 

Może płatnym językiem tryumf jego sławi

I cieszy się ze swoich przyjaciół męczeństwa,

Może w ojczyźnie mojej moją krwią się krwawi

I przed carem, jak z zasług, chlubi się z przeklęstwa.

 

Jeśli do was, z daleka, od wolnych narodów,

Aż na północ zalecą te pieśni żałosne

I odezwą się z góry nad krainą lodów, —

Niech wam zwiastują wolność, jak żurawie wiosnę.

 

Poznacie mię po głosie; pókim był w okuciach,

Pełzając milczkiem jak wąż, łudziłem despotę,

Lecz wam odkryłem tajnie zamknięte w uczuciach

I dla was miałem zawsze gołębia prostotę.

 

Teraz na świat wylewam ten kielich trucizny,

Żrąca jest i paląca mojej gorycz mowy,

Gorycz wyssana ze krwi i z łez mej ojczyzny,

Niech zrze i pali, nie was, lecz wasze okowy.

 

Kto z was podniesie skargę, dla mnie jego skarga

Będzie jak psa szczekanie, który tak się wdroży

Do cierpliwie i długo noszonej obroży,

Że w końcu gotów kąsać — rękę, co ją targa.